Aktualności Data publikacji: 05 czerwca 2025

Mobilizacja kapitału dla zrównoważonej przyszłości - Instytucje Rozwoju jako katalizatory zielonej zmiany

Autor Piotr Dmuchowski Prezes zarządu | PFR TFI

PFR Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.

W trakcie najbliższych dekad czeka nas ogromna zmiana związana z transformacją całych gospodarek – tak, by były bardziej zielone ale również bardziej efektywne i zapewniały dostęp do podstawowych usług i dóbr dla wszystkich grup społecznych. Kierunek tych zmian wyznacza Europejski Zielony Ład. Skala i złożoność zielonej transformacji gospodarki sprawiają, że jest to wyzwanie niespotykanych dotąd rozmiarów - zarówno pod względem technologicznym, legislacyjnym, organizacyjnym, jak i finansowym. Polska nie jest oczywiście wyjątkiem, bo tylko w Unii Europejskiej potrzeby inwestycyjne związane z zieloną transformacją są szacowane na setki miliardów euro rocznie.

Transformacja energetyczna to jedno z największych wyzwań, przed jakim stoi dziś światowa gospodarka. Konieczność ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, przejście na odnawialne źródła energii, a przede wszystkim osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 roku to cele, które wymagają nie tylko wielkich nakładów finansowych, ale również koordynacji działań na szczeblu krajowym i międzynarodowym oraz wielostronnej współpracy i aktywnego zaangażowania zarówno sektora publicznego, jak i prywatnego. Niezwykle ważnym aspektem, związanym z pogarszającą się sytuacją geopolityczną, jest również zwiększenie odporności i niezależności systemów energetycznych od zawirowań i wahań cen surowców. Stąd, jesteśmy obecnie świadkami dostosowania strategii i działań tak aby połączyć cele dekarbonizacji z konkurencyjnością gospodarek. Szczególne miejsce w tej układance zajmują instytucje rozwoju. Dzięki elastycznym narzędziom finansowym, zdolności do mobilizacji kapitału oraz eksperckiej wiedzy, są one w stanie wspierać zarówno duże projekty infrastrukturalne, jak i lokalne inicjatywy społeczne. Co nie mniej istotne, instytucje te pełnią rolę edukatorów, promujących idee zrównoważonego rozwoju wśród lokalnych społeczności oraz przedsiębiorców.

Realizacja celów zielonej transformacji wymaga mobilizacji ogromnych zasobów finansowych. Szacuje się, że na skalę potrzebne inwestycje wielokrotnie przewyższają dostępne środki publiczne. To kluczowy punkt, w którym wkraczają instytucje rozwoju, pełniąc rolę pośredników między sektorem publicznym, prywatnym, a lokalnymi społecznościami. Ich podstawowym zadaniem jest uruchomienie narzędzi, które przyciągną kapitał prywatny do inwestycji składających się na transformację energetyczną. Dzięki finansowym instrumentom takim jak zielone obligacje, granty czy fundusze venture capital, instytucje rozwoju skutecznie łączą środki publiczne ze wsparciem sektora prywatnego. Przykładem są działania Polskiego Funduszu Rozwoju (PFR), który z powodzeniem uruchamia dedykowane projekty zielonego finansowania.

Nieodzownym narzędziem w tym obszarze są zielone obligacje oraz tzw. sustainability linked loans, które umożliwiają pozyskanie znacznych środków na cele związane z ochroną środowiskami dekarbonizacja. Instytucje rozwoju odgrywają kluczową rolę wspierając ich emisje, działając na rzecz zwiększenia zaufania inwestorów. Jest to szczególnie istotne z uwagi na wciąż mała skale funduszy zrównoważonych w Polsce. Zgodnie z klasyfikacja SFDR art 8 i 9 na koniec 2024 wynosiło jedynie ok 22 miliardy PLN¹. Do czasu powstania wystarczającego popytu tj. Aktywów, które będą miały w strategii inwestowanie w tego typu obligacje, instytucje rozwoje mogą pełnić role tzw. “anchor investor”, który zwiększa prawdopodobieństwo sukcesu emisji, przyciągając innych inwestorów. Z kolei fundusze venture capital, napędzają rozwój technologii przyszłości w sektorach takich jak odnawialne źródła energii czy elektromobilność.

Zielona transformacja to nie tylko zmiana sposobu wytwarzania i korzystania z energii, ale również dynamiczny rozwój technologii przyjaznych środowisku. Dlatego nie bez znaczenia jest fakt, że odgrywają kluczową rolę w tworzeniu warunków sprzyjających innowacjom. Oferując wspomniane wcześniej, dedykowane fundusze venture capital, programy akceleracyjne oraz partnerstwa z większymi firmami, mogą wspierać rozwój innowacji i technologii na wczesnym etapie. Dzięki temu mogą kreować nowe miejsca pracy, a także przyczyniać się do rozwoju technologii, które pomogą przyspieszyć transformację na skalę globalną. Budowanie partnerstw z sektorem prywatnym pozwala na dzielenie się wiedzą oraz wspólne inwestowanie w nowe technologie. Efektem takiej współpracy może być rozwój innowacyjnych rozwiązań w dziedzinie magazynowania energii czy biotechnologii.

Inwestycje związane z przejściem w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym to nierzadko ogromne, kapitałochłonne projekty. W naturalny sposób rośnie wtedy poziom ryzyka, który może odstraszać inwestorów. Instytucje rozwoju są w stanie łagodzić te ryzyka, tworząc mechanizmy współpracy międzysektorowej. Przykładem takich mechanizmów są partnerstwa publiczno-prywatne (PPP), które umożliwiają efektywne łączenie wiedzy oraz środków finansowych różnych interesariuszy. Instytucje rozwoju często pośredniczą w takich projektach, negocjując korzystne warunki dla wszystkich stron. Co więcej, dzięki współpracy z międzynarodowymi organizacjami finansowymi, takimi jak Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOR), oferują dodatkowe zabezpieczenia i gwarancje. Poprzez tworzenie mechanizmów współfinansowania, takich jak fundusze wspierające budowę farm wiatrowych czy fotowoltaicznych, obniża się próg wejścia dla prywatnych inwestorów, dzięki czemu możemy przyspieszyć realizację założeń zielonej transformacji. Jest to szczególnie istotne na wczesnych etapach inwestycji, gdzie komercyjne finansowanie bankowe może być niedostępne. Właśnie w formule PPP realizowane są inwestycje samorządowe Grupy PFR. Część z nich realizowana jest poprzez fundusze inwestycyjne zarządzane przez PFR TFI. Flagową inwestycją jest „Dobra Energia dla Olsztyna”, w ramach której powstała jedna z najbardziej ekologicznych w Europie Instalacji Termicznego Przekształcania Odpadów z jednoczesnym odzyskiem energii cieplnej i elektrycznej. Każdego koku będzie ona w stanie przetworzyć 100 tys. ton odpadów nienadających się do recyklingu w energię, która pozwoli pokryć 35 proc. zapotrzebowania Olsztyna na ciepło. W tej samej formule PPP Polski Fundusz Rozwoju bierze udział w projekcie Krakowski Szybki Tramwaj, który obejmuje wybudowanie szybkiej i sprawnej sieci transportu zbiorowego, która łączy cechy klasycznego tramwaju i metra. Obok PFR w konsorcjum finansującym projekt uczestniczą banki Pekao oraz Europejski Bank Inwestycyjny (EBI), Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOR). Koszt całej inwestycji szacowany jest na ponad 1,9 mld zł.

Instytucje rozwoju nie ograniczają się wyłącznie do inwestycji w technologie czy infrastrukturę. Ich rola obejmuje również tworzenie zrównoważonych ekosystemów gospodarczych, które wspierają lokalne społeczności i promują idee neutralności klimatycznej.

Działania te obejmują edukację oraz budowanie świadomości w zakresie zielonej transformacji. Organizacja szkoleń, programów informacyjnych czy kampanii społecznych sprawia, że zrównoważone inwestycje mogą być lepiej rozumiane i akceptowane przez lokalne społeczności. W tym obszarze jako przykład mogę przytoczyć szereg inicjatyw edukacyjnych Grupy PFR, jak chociażby Strefa Wiedzy ze szkoleniami dla firm w obszarze raportowania ESG czy obliczania śladu węglowego organizacji, a także Akademia PFR dla Miast.

We Francji – Business France, w Niemczech – KfW Bankengruppe, w Wielkiej Brytanii – Innovate UK, w Szwecji – Kommuninvest, a w Polsce – Grupa PFR. Choć każda z tych instytucji ma inny mandat, specjalizację i strukturę organizacyjną, łączy je wspólny cel: napędzanie rozwoju gospodarczego i wspieranie innowacji w swoich krajach. To rządowe narzędzia, które stawiają na przedsiębiorczość, inwestycje i innowacje, tworząc przestrzeń dla dynamicznych zmian i rozwoju. W zielonej transformacji odgrywają kluczową rolę – działają jak katalizatory, które przyciągają prywatny kapitał i wspierają finansowanie ambitnych projektów o podwyższonym ryzyku, oferując szerokie mechanizmy wsparcia finansowego. To one pomagają budować zrównoważoną przyszłość!